تفرش شهر پدران ايران
| |
اراك، فاطمه لولويي: تفرش دامن گسترده درون يك حلقه كوهستاني، حكايت از سالهايي بس دراز و آمد وشد انسانهايي دارد كه در خنكاي روزها و شبهاي اين شهر كوهستاني آمدند تا هر يك نقشي بر پيكره علم وفرهنگ اين مرز و بوم بنگارند.
قدمت اين شهر به قبل از اسلام مي رسد و نام آن كه در اصل «گبرش» بوده و از «گبر» به معني زرتشتي مي آيد، گواهي بر اين مدعاست. كوچه پس كوچه هاي اين شهر با صداي گامهاي دانشمندان وهنرمندان بزرگي نظير پروفسور محمود حسابي پدر فيزيك نوين ايران، استاد عباس سحاب «پدر علم نقشه ايران» و پروفسور احمد پارسا «پدر گياه شناسي ايران» و دكتر عبدالكريم قريب پدر علم زمين شناسي ايران آشناست و بي دليل نيست كه اين شهر را «شهر پدران ايران» لقب داده اند. استادان بزرگ هنر خطاطي وخوشنويسي مانند «استاد فتحعلي واشقاني»، «علي منظوري حقيقي» و «عباس منظوري» كه از پيشكسوتان و بزرگان هنر خط ايران محسوب مي شوند، صحتي ديگر بر اثبات جوهر با سوادي و هنر خطاطي در اين منطقه است. به دليل اينكه دانشمندان و اديبان زيادي از تفرش برخاسته اند، اين منطقه به شهر «مشاهير علم وادب ايران» نيز مشهور شده است. اين شهر به «شهر دانشگاهي» نيز معروف است. چرا كه داراي دانشگاه صنعتي امير كبير در مقاطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكترا، مجتمع دانشگاه آزاد واحد تفرش و دانشگاه پيام نور است. بناها و آثار تاريخي و معماري كه در اين منطقه به چشم مي خورد، بيشتر مربوط به دوران بعد از اسلام است.
امامزاده «ابوالعلي مهدي» متعلق به دوران ايلخاني از نظر معماري قابل توجه است وجزو آثار ملي و به ثبت رسيده است. همچنين مسجد جامع «ششناو» مربوط به دوران سلجوقيان، «شاهزاده احمد» و «امامزاده محمد» و «امامزاده قاسم» مربوط به دوران صفويه و بناي «بي بي ستين» كه تاريخچه آن نامعلوم است و «تكيه زاغرم» مربوط به دوره قاجار، از ديگر آثار ملي به ثبت رسيده اين شهر است.
از دوران قبل از اسلام نيز يادگارهايي در منطقه به جا مانده است كه مي توان از قلعه هاي گبري، سنگ نگاره ها كه در مناطق خاصي از بيابانهاي تفرش قرار دارند و قبرهاي نشسته بر فراز روستاي كبوران (گبران) نام برد.
از ديگر ديدني هاي ناشناخته تفرش، آتشكده است كه بر فراز روستاي كبوران جاي گرفته و به «چهار طاقي» معروف است. يكي ديگر از نامهايي كه تفرش به آن معروف است «شهر گردو و بادام» است. علت خوب بودن اين دومحصول در اين منطقه، وجود درصد كمي آهك در خاك منطقه است. بزرگترين درخت گردو با محيط ۶متر و قطر ۱/۹متر در روستاي طراران (دلارام) قرار دارد و سالانه پانزده هزار عدد گردو مي دهد.
در بيابانهاي مستعد و استثنايي اين منطقه نيز گياهان متنوع وحشي و دارويي بسيار رشد مي كند. همچنين گياهاني نظير زيتون و زعفران كه در دوآب وهواي متفاوت رشد مي كنند، هر دو در تفرش كشت مي شوند. به همت سازمان محيط زيست و آب و هواي اقليمي كه اين منطقه دارد، انواع وحوش از قبيل قوچ، بز وحشي، گرگ، روباه، شغال، كبك، تيهو، بلدرچين، غاز، مرغابي وحشي، جوجه تيغي، سگ آبي، انواع موش آبي و موش كور، لاك پشت، خوكچه وحشي، خفاش، جغد، عقاب، قرقي، شاهين، سهره، بلبل، قناري، داركوب، شانه به سر، دم جنبانك، كبوتر چاهي، قمري، انواع مار سمي و مار آبي و... يافت مي شود.
يكي از جاذبه هاي طبيعي تفرش آب معدني «چشمه گراو» است. اين چشمه به فاصله ۵كيلومتري تفرش بين دوروستاي كبوران و طراران واقع گرديده و دسترسي به آن آسان است. آب آن معدني و داراي خواص درماني است.
محصولات تزييني وهنري ساخته شده از مس، مهمترين فعاليتهاي صنايع دستي است كه يكي از سوغات اصلي تفرش را تشكيل مي دهد و جريان صنعت و مدرن شدن هنوز اين فعاليتها را متوقف نكرده است. محصولات و فعاليتهاي ديگر مردم، قاليبافي، گيوه دوزي، صنايع دستي مسي، خشكبار، زنبورداري، دامداري و مرغداري است. سيستم آبياري و هدايت آب، از قديم در اين شهر به صورت قنات و آب انبار بوده و ويرآبهاي متعددي با توانايي مهندسي بالا، جهت مصارف شرب يا كشاورزي ساخته شده است.
زيباترين آب انبار كه با هنر معماري بسيار حرفه اي ساخته شده است، «آب انبار بلور» است كه جزو آثار ملي به ثبت رسيده و توسط سازمان ميراث فرهنگي بازسازي شده است و تبديل آن به يك نگارخانه فرهنگي ـ هنري از برنامه هاي سازمان ميراث فرهنگي استان مركزي است. رمز همه اين شرايط خاص و بركات محفوظ طبيعي كه اكنون در اختيار ماست، به دلايلي مانند دور ماندن از آلودگي هاي صنعتي، شيميايي و ماشيني است كه زمينه مناسبي را براي تبديل شدن آن منطقه به يك مركز گردشگري توريستي، تفريحي، استراحتي و تحقيقاتي در استان مركزي و كشورمان ايران فراهم مي سازد.
پروفسور محمود حسابي را همه مي شناسند. او در نيمه اول قرن حاضر، با ارائه خدمات بسيار در كشور از جمله تأسيس دانشگاه تهران و،... به توسعه علم كشور كمك بسياري كرد. تئوري هاي او در دانش فيزيك موجب شد كه همه او را پدر فيزيك نوين ايران بدانند.
عباس سحاب نيز كه در سال ۱۳۰۰ هجري شمسي به دنيا آمد، در سراسر عمر خويش لحظه اي از تحقيق و مطالعه باز ننشست. تهيه و انتشار بسياري از نقشه ها و اطلس هاي كشور، تهيه نخستين كره جغرافيايي به زبان فارسي و مراوده علمي با كارتوگرافان بزرگ دنيا، از او چهره اي ممتاز در علم نقشه كشور ساخت. مردي كه همگان او را پدر علم نقشه در كشور مي دانند.
استاد عبدالكريم قريب نيز دانشمند پرآوازه ديگري است كه در سال ۱۲۹۱ به دنيا آمد. او تمام عمر خويش را در حوزه زمين شناسي به مطالعه و تحقيق گذراند و شاگردان بسياري را تربيت كرد. وي در تأسيس چندين مركز علمي تحقيقاتي در حوزه زمين شناسي نيز فعاليت داشته است.
پروفسور احمد پارسا نيز كه در سال ۱۲۸۶ به دنيا آمد، در سال ۱۳۱۲ دكتراي گياه شناسي خود را در فرانسه گرفت. او در فاصله سالهاي ۱۳۲۹ ـ ۱۳۲۱ شمسي، نخستين كتاب فلور مستقل ايران را به زبان فرانسه تأليف كرد كه در ۵ جلد و بيش از ۷۰۰۰ صفحه توسط وزارت فرهنگ آن زمان منتشر شد. تأليف دهها كتاب در حوزه گياه شناسي و راه اندازي موزه علوم طبيعي ايران از ديگر خدمات اوست. وي در سال ۱۳۷۶ در كاليفرنيا درگذشت.
حاج ابراهيم كاريابي نيز از مردان زحمتكش شهرستان تفرش بود كه وي را پدر عمران و آباداني شهر تفرش ناميده اند.
قدمت اين شهر به قبل از اسلام مي رسد و نام آن كه در اصل «گبرش» بوده و از «گبر» به معني زرتشتي مي آيد، گواهي بر اين مدعاست. كوچه پس كوچه هاي اين شهر با صداي گامهاي دانشمندان وهنرمندان بزرگي نظير پروفسور محمود حسابي پدر فيزيك نوين ايران، استاد عباس سحاب «پدر علم نقشه ايران» و پروفسور احمد پارسا «پدر گياه شناسي ايران» و دكتر عبدالكريم قريب پدر علم زمين شناسي ايران آشناست و بي دليل نيست كه اين شهر را «شهر پدران ايران» لقب داده اند. استادان بزرگ هنر خطاطي وخوشنويسي مانند «استاد فتحعلي واشقاني»، «علي منظوري حقيقي» و «عباس منظوري» كه از پيشكسوتان و بزرگان هنر خط ايران محسوب مي شوند، صحتي ديگر بر اثبات جوهر با سوادي و هنر خطاطي در اين منطقه است. به دليل اينكه دانشمندان و اديبان زيادي از تفرش برخاسته اند، اين منطقه به شهر «مشاهير علم وادب ايران» نيز مشهور شده است. اين شهر به «شهر دانشگاهي» نيز معروف است. چرا كه داراي دانشگاه صنعتي امير كبير در مقاطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكترا، مجتمع دانشگاه آزاد واحد تفرش و دانشگاه پيام نور است. بناها و آثار تاريخي و معماري كه در اين منطقه به چشم مي خورد، بيشتر مربوط به دوران بعد از اسلام است.
امامزاده «ابوالعلي مهدي» متعلق به دوران ايلخاني از نظر معماري قابل توجه است وجزو آثار ملي و به ثبت رسيده است. همچنين مسجد جامع «ششناو» مربوط به دوران سلجوقيان، «شاهزاده احمد» و «امامزاده محمد» و «امامزاده قاسم» مربوط به دوران صفويه و بناي «بي بي ستين» كه تاريخچه آن نامعلوم است و «تكيه زاغرم» مربوط به دوره قاجار، از ديگر آثار ملي به ثبت رسيده اين شهر است.
از دوران قبل از اسلام نيز يادگارهايي در منطقه به جا مانده است كه مي توان از قلعه هاي گبري، سنگ نگاره ها كه در مناطق خاصي از بيابانهاي تفرش قرار دارند و قبرهاي نشسته بر فراز روستاي كبوران (گبران) نام برد.
از ديگر ديدني هاي ناشناخته تفرش، آتشكده است كه بر فراز روستاي كبوران جاي گرفته و به «چهار طاقي» معروف است. يكي ديگر از نامهايي كه تفرش به آن معروف است «شهر گردو و بادام» است. علت خوب بودن اين دومحصول در اين منطقه، وجود درصد كمي آهك در خاك منطقه است. بزرگترين درخت گردو با محيط ۶متر و قطر ۱/۹متر در روستاي طراران (دلارام) قرار دارد و سالانه پانزده هزار عدد گردو مي دهد.
در بيابانهاي مستعد و استثنايي اين منطقه نيز گياهان متنوع وحشي و دارويي بسيار رشد مي كند. همچنين گياهاني نظير زيتون و زعفران كه در دوآب وهواي متفاوت رشد مي كنند، هر دو در تفرش كشت مي شوند. به همت سازمان محيط زيست و آب و هواي اقليمي كه اين منطقه دارد، انواع وحوش از قبيل قوچ، بز وحشي، گرگ، روباه، شغال، كبك، تيهو، بلدرچين، غاز، مرغابي وحشي، جوجه تيغي، سگ آبي، انواع موش آبي و موش كور، لاك پشت، خوكچه وحشي، خفاش، جغد، عقاب، قرقي، شاهين، سهره، بلبل، قناري، داركوب، شانه به سر، دم جنبانك، كبوتر چاهي، قمري، انواع مار سمي و مار آبي و... يافت مي شود.
يكي از جاذبه هاي طبيعي تفرش آب معدني «چشمه گراو» است. اين چشمه به فاصله ۵كيلومتري تفرش بين دوروستاي كبوران و طراران واقع گرديده و دسترسي به آن آسان است. آب آن معدني و داراي خواص درماني است.
محصولات تزييني وهنري ساخته شده از مس، مهمترين فعاليتهاي صنايع دستي است كه يكي از سوغات اصلي تفرش را تشكيل مي دهد و جريان صنعت و مدرن شدن هنوز اين فعاليتها را متوقف نكرده است. محصولات و فعاليتهاي ديگر مردم، قاليبافي، گيوه دوزي، صنايع دستي مسي، خشكبار، زنبورداري، دامداري و مرغداري است. سيستم آبياري و هدايت آب، از قديم در اين شهر به صورت قنات و آب انبار بوده و ويرآبهاي متعددي با توانايي مهندسي بالا، جهت مصارف شرب يا كشاورزي ساخته شده است.
زيباترين آب انبار كه با هنر معماري بسيار حرفه اي ساخته شده است، «آب انبار بلور» است كه جزو آثار ملي به ثبت رسيده و توسط سازمان ميراث فرهنگي بازسازي شده است و تبديل آن به يك نگارخانه فرهنگي ـ هنري از برنامه هاي سازمان ميراث فرهنگي استان مركزي است. رمز همه اين شرايط خاص و بركات محفوظ طبيعي كه اكنون در اختيار ماست، به دلايلي مانند دور ماندن از آلودگي هاي صنعتي، شيميايي و ماشيني است كه زمينه مناسبي را براي تبديل شدن آن منطقه به يك مركز گردشگري توريستي، تفريحي، استراحتي و تحقيقاتي در استان مركزي و كشورمان ايران فراهم مي سازد.
پروفسور محمود حسابي را همه مي شناسند. او در نيمه اول قرن حاضر، با ارائه خدمات بسيار در كشور از جمله تأسيس دانشگاه تهران و،... به توسعه علم كشور كمك بسياري كرد. تئوري هاي او در دانش فيزيك موجب شد كه همه او را پدر فيزيك نوين ايران بدانند.
عباس سحاب نيز كه در سال ۱۳۰۰ هجري شمسي به دنيا آمد، در سراسر عمر خويش لحظه اي از تحقيق و مطالعه باز ننشست. تهيه و انتشار بسياري از نقشه ها و اطلس هاي كشور، تهيه نخستين كره جغرافيايي به زبان فارسي و مراوده علمي با كارتوگرافان بزرگ دنيا، از او چهره اي ممتاز در علم نقشه كشور ساخت. مردي كه همگان او را پدر علم نقشه در كشور مي دانند.
استاد عبدالكريم قريب نيز دانشمند پرآوازه ديگري است كه در سال ۱۲۹۱ به دنيا آمد. او تمام عمر خويش را در حوزه زمين شناسي به مطالعه و تحقيق گذراند و شاگردان بسياري را تربيت كرد. وي در تأسيس چندين مركز علمي تحقيقاتي در حوزه زمين شناسي نيز فعاليت داشته است.
پروفسور احمد پارسا نيز كه در سال ۱۲۸۶ به دنيا آمد، در سال ۱۳۱۲ دكتراي گياه شناسي خود را در فرانسه گرفت. او در فاصله سالهاي ۱۳۲۹ ـ ۱۳۲۱ شمسي، نخستين كتاب فلور مستقل ايران را به زبان فرانسه تأليف كرد كه در ۵ جلد و بيش از ۷۰۰۰ صفحه توسط وزارت فرهنگ آن زمان منتشر شد. تأليف دهها كتاب در حوزه گياه شناسي و راه اندازي موزه علوم طبيعي ايران از ديگر خدمات اوست. وي در سال ۱۳۷۶ در كاليفرنيا درگذشت.
حاج ابراهيم كاريابي نيز از مردان زحمتكش شهرستان تفرش بود كه وي را پدر عمران و آباداني شهر تفرش ناميده اند.
