ندای تفرش : اداره میراث فرهنگی ، فرمانداری، شورای شهر تفرش برای بازسازی این شهر زیر زمینی گام برداشته و با هزینه های شخصی به این امر پرداختند . آقای عبدالناصر ذوالفقاری یکی از اعضای شورای شهر تفرش به خبرنگار ندای تفرش گفت : با کمک از خیرین و با حضور یک مغنی ، کارگر از حدود سه ماه پیش این کار آغاز شد و شخصاً به همراه آقای مویدی معاون فرماندار تفرش و برخی از دوستان از منطقه وسیع زیر زمینی که در میدان شهرداری سابق ، کوچه آهنگران در خیابان امام خمینی (ره ) در کوچه منتهی به مسجد جامع یک حلقه چاه شناسایی شد و از آنجا به این شهر زیر زمینی داخل شدیم. حدود 30متر به صورت خمیده جلوتر رفتیم و به یک سه راهی برخورد کردیم . متاسفانه در طول مسیر سه راهی به چاههای کوچکی برخورد که توسط افراد کنده کاری و پر شده بود .
در طول هر مسیر 2 جانپناه روبروی هم که 2 الی3 نفر می توانست در آنها بنشیند یا بایستد به چشم می خورد .
جلوتر که رفتیم متوجه شدیم این شهرک دارای سه طبقه بوده ، طبقه زیرین، وسط، فوقانی ،که در هرکدام از آنها جانپناه وجود داشت و حلقه چاههای به عمق 2 الی 3 متر که ظاهراً به عنوان تله برای به دام انداختن دشمن استفاده می شده است ، به چشم می خورد .
ظاهراً احساس می شد چاهی به عنوان چاه هوا که اکسیژن لازم زا به راههای مختلف هدایت می کرد ، وجود داشته که آثارش باقی است ولی متاسفانه با سنگ آهک یا ریزش چاههای فاضلاب منازل مسدود شده است.
از ورودی این چاه متوجه شدیم یک راه به طرف بازار کنونی که در اصل بازار زیر زمینی که دارای چهار راه به نام چهارطاق معروف است ، منتهی شده است . یک راه به طرف محله چاله استخر و یک راه به طرف شهرک مدرس که از شواهد پیداست این راهها به چاه دو قنات موجود در این محله ها برای تامین آب دسترسی داشته است . راه دیگری در جلوی مدرسه پر دل جلالی و در منزل مسکونی رضا جلالی یافت شد .
از این چاه که وارد شدیم شباهت زیادی به چاههای ذکر شده در بالا داشت و به احتمال قوی به چاههای قبلی متصل است . در اینجا نیز به صورت سه طبقه و همراه با جانپناه ، چاههای تله ،چاه به عنوان دستشویی دیده می شد .
چاه ورودی بعدی که یافتیم در منزل تاریخی میر شکرایی و در محله پایین که در سه طبقه وبه ارتفاع 170سانتی متر بوده است و شامل اتاق فکر ،دستشویی ، چاه تله ، اتاق نشیمن می باشد که بعد از پیاده روی حدود 400 متر توسط چاهها فاضلاب مسدود شده است .
طبق اظهارات افراد مسن بالاتر از 70 سال منطقه که خود شاهد چها راه بزرگ ، بازار بزرگ ،با ارتفاع بیشتر از 2 متر و عرض بیشتر از 2متر و دیوارهای پوشیده از ساروج همراه با طاقچه های متعدد و برای تامین روشنایی از پیل سوز به تعداد زیاد استفاده می شده است
با راهنمایی این افراد تاکنون 3 حلقه چاه جدید حفر شده که انشاء ا... با همراهی مردم خیر شهرستان برای تامین و پرداخت هزینه ها موفق به یافتن بازار اصلی که حتی در آن اتاقهای بزرگ به عنوان اتاق فکر ، تصمیم گیری نظامی ، چنانچه در نوش آباد مشاهده شد ، پیدا خواهد شد.و انشاء ا... به عنوان بزرگترین شهر زیر زمینی در دنیا به لطف خداو همراهی مسئولین و مردم به منطقه توریستی تبدیل خواهد شد.
