مذهبی تفرش
مسجد جامع شش ناو تفرش
یکی از مهمترین آثار معماری دوران سلجوقیان در ایران و همچنین یکی از قدیمی ترین مساجدکشور در شهر تفرش استان مرکزی قرار دارد.
این مسجد که در محله فم تفرش واقع شده به مسجد جامع شش ناو معروف است.
نام شش ناو از شش ناودانی گرفته شده که آب قنات شش ناو را که از داخل این ناودانها عبور می کرده به شش قسمت مساوی تقسیم نموده و به محله های مختلف تفرش جاری می شده است.
قدمت قنات به قرن سوم هجری قمری یعنی زمان امام حسن عسگری(ع) می رسد.مجموعه مسجد از یک مناره آجری بسیار قدیمی به ارتفاع حدود 20 متر و قطر 3 متر گنبد بزرگی به ارتفاع حدود 15 متر و قطر 16 متر، دو شبستان، ایوان، صحن، قنات، چند حجره و حسینیه تشکیل شده است.
کاشیکاری و مقرنس کاری های سقف و دیواره ایوان مسجد یکی از شاهکارهای مهم معماری سلجوقی در استان مرکزی می باشد.
برای ورود به صحن مسجد بایستی از داخل تکیه بزرگی گذشت که حدود 300 متر مربع مساحت دارد. این تکیه در دو طبقه با سقف و ستون های چوبی احداث شده است. طبقه همکف برای استفاده آقایان و طبقه دوم که دور تا دور تکیه را در بر گرفته ، برای بانوان در مراسم عزاداری مورد استفاده قرار می گیرد.
شش ناو، مرحوم محمد محدث از صحابه امام حسن عسگری در قرن ششم هجری دفن شده است. همچنین قدمت مناره را قدیمی تر از بنای مسجد مسجد دانسته و آن را متعلق به قرن پنجم اوایل صر سلجوقیان می دانند. در انتهای فوقانی مناره به خط کوفی کلمه لااله الاالله با آجر نوشته شده است.
در سال 1277 هجری قمری ایوانی آجری با مقرنسهای گچی در جنب شبستان احداث شده که بانی آن محمد ابراهیم بن عباس می باشد. درهای ورودی به داخل شبستان در این ایوان تعبیه شده است. این مسجد در تاریخ 19/5/1379 به شماره 2771 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
تکیه شش ناو تفرش
در مجموعه مسجد شش ناو تفرش و دیوار به دیوار این مسجد، تکیه شش ناو ساخته شده است. این تکیه حدود 300 متر مربع مساحت داشته و قدمت آن به اواخر دوره قاجاریه می رسد.
تکیه از دو طبقه ساخته شده است، طبقه همکف که دارای سکوی تعزیه می باشد برای مردان و طبقه اول که دور تا دور تکیه را در برگرفته محل استقرار خانم ها می باشد. سقف تکیه با چوب و شیروانی پوشیده شده و تعداد زیادی تیرهای چوبی سقف را برپا نگهداشته است.
نخل محله شش ناو ، علم هاو کتل ها در این تکیه نگهداری می شود.
تکیه دارای سه در ورودی و خروجی به سه گذرگاه عومی شهر می باشد.
بقعه ابوالعلی
در مرکز شهر تفرش و جنب پارک تفریحی این شهر بنای زیبای آجری قرار دارد که متعلق به ابوالعلی می باشد. مهدی بن محمد ملقب به ابوالعلی از نوادگان امام جعفر صادق(ع) است که بر طبق اسناد موجود با 10 واسطه به آن حضرت می رسد. این بنا در شهر تفرش به بقعه ابوالعلی معروف است. ساختمان بنا در دو طبقه و به صورت شش ضلعه ساخته شده که در هر ضلع آن یک ایوان تعبیه شده است.
ارتفاع گنبد از سطح زمین بیش از 15 متر می باشد. گنبد آجری از دو بخش ساق و قوس گنبد تشکیل شده است که باظرافت بسیار زیبایی ساخته شده است.
باستان شناسان اصل بنای ساختمان را متعلق به قرن هشتم و دوره ایلخانان و ایوانها و رواق های اطراف را متعلق به دوره صفویه می دانند.
در کنار بنا درخت چنار بسیار تنومندی وجود دارد که احتمالاً قدمت آن بیش از قدمت ساختمان می باشد. بقعه امامزاده به تاریخ 4/11/1355 به شماره 1344 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
امامزاده محمد افسطی
بنایی چهار ضلعی متساوی الاضلاع به دهانه شش و ارتفاع نه متر است که در هر ضلع شاه نشینی به دهانه سه متر و عرض های مختلف از یک تا دو متر ساخته شده و از هر کدام دری به خارج گشوده می شود و جلوی هر یک از درها ایوانی بنیان گردیده است و در کمرگاه هر شاه نشین پوششی تخت افزوده و آن را به صفحه های تحتانی و فوقانی تقسیم کرده است ازاره بقعه مسدس با زمینه لاجوردی است که در زمینه آنها در چهار جهت، قابی از کاشی کاری معرق با الوان مختلف قرار داده اند بدنه بقعه بالای ازاره - اعم از جرز و اسپر و بغله های صفحه ها - آراسته به نقاشی های جالب توجه و رنگ آمیزی شده است. در کمرگاه بقعه، کتیبه ای کمربندی از کاشی های خشتی مربع زمینه سفید به خط ثلث برجسته طلایی رنگ است که روی آن سوره جمعه و در پایان، تاریخ 1056 ه.ق غالب ریزی شده است
در چهار زاویه بقعه، روی کتیبه مزبور، نیم طاقی بالا - آورده اند که صورت ساختمان را از چهار ضلعی به هشت ضلعی متساوی تبدیل ساخته است و در این قسمت، هشت نما ساخته شده که بغله که و اسپر و جرزهای فاصل میانه آنها آراسته به گچبری توام با رنگ آمیزی است روی این قسمت، طرح بنا به شانزده ضلعی تبدیل و شانزده طاقچه مزین به گچبری ونقاشی در آن کار شده است.
بالای این قسمت نیز شکل ساختمان به فلکه ای تبدیل و با طاق پوشش عرقچینی بنا با نقشه رسمی بندی بر آن بالا امده است. تمام بدنه این پوشش، آراسته به گچبری و نقاشی رنگین است و در آن، چهار نورگیر یا هواکش با پوشش مشبک تعبیه کرده اند. گنبد بیرونی بنا از نوع شلجمی به ارتفاع تقریبی دوازده و قطر ده متر و گردنی استوانه ای که با کاشیکاری معرق و معقلی تزیین گردیده است.
در قسمت بالای گردنی، کتیبه ای گلوبندی از کاشی معرق به خط ثلث سفید در زمینه لاجوردی قرار دارد که روی آن سوره جمعه خوانده می شود همچنان که - اشاره شد، این بنا چهار ایوان دارد که به جز ایوان شمالی بقیه دارای جدار سفیدکاری با سقفی رومی پوش اند.
ایوان شمالی که مقابل در ورودی به صحن واقع است، آراسته به گچبری توام با نقاشی و رنگ آمیزی است و دارای کتیبه ای کمربندی از گچبری است که دنباله آن به طور عمودی، دو قوس طاقبند جلوی ایوان را زینت بخشیده است و روی آن به خط نستلیق ابیاتی گچبری شده است. ایوان سردر ورودی به صحن واقع در کنار خیابان نیز باستانی و زیباست این ایوان با دو سکوی سنگی و سطح سنگفرش به دهانه 5، عرض 4 و ارتفاع 9 متر است که بغله ها و اسپر آن از روی سکوها به ارتفاع دو متر آراسته به کاشیهای مسدس قالب کوچک فیروزه ای از عصر صفوی است. در کمربند این ایوان، کتیبه ای از کاشیهای خشتی به خط ثلث سفید در زمینه لاجوردی است که روی آن احادیثی نوشته اند. کتیبه دیگری نیز به خط نستعلیق سفید از کاشی خشتی در این ایوان وجود دارد که بر آن سه بیت شعر نوشته اند.
متن این شعر حاکی از این است که ایوان سردر، در سال 1050 ه.ق توسط خواجه مومن و در زمان شاه عباس صفوی ساخته شده است بنای خود امامزاده نیز توسط خواجه مومن ساخته شده است.
نسب نامه مدفون در بنا چنین است:" ابومحمدحسن بن ابی عبدالله حسین بن علی بن عمربن حسن الافطس ابن علی الاجعفر ابن امام زین العبادبن علی بن الحسین (ع)."
امامزاده قاسم
این بنا در مظهر قنات دهکده کهک تفرش و در چند کیلومتری ترخوران واقع و مدفن شاهزاده قاسم بن حمزه بن امام موسی الکاظم (ع) است. ساختمان مذبور، مشتمل بر یک بقعه و گنبد با چهار ایوان و چهار حجره غرفه دار است. بقعه به صورت مربع متساوی الاضلاعی به دهانه 6 و ارتفاع 9 متر با جدار سفیدکاری آسمانی رنگ است. که در هر ضلعی، شاه نشینی به دهانه 3 و عرض یک متر قرار دارد و از هر یک، دری به خارج گشوده می شود و جلوی هر دری هم ایوانی به دهانه و عرض 4 و ارتفاع 7 متر با جدار سفیدکاری و پوشش مقرنس گچی است.
ایوان های شمالی و جنوبی را از کمر پوشانده و به صورت حجره تحتانی با غرفه فوقانی درآورده اند و درهای آنها را هم به داخل بقعه مسدود ساخته اند. چهار گوشه فوقانی بنا را با ساختن گوشوارهایی به هشت ضلعی و سپس 16 ضلعی تبدیل کرده و پاطاق گنبد رسمی بندی را بالا آورده اند. برفراز بنا، گنبدی شلجمی شکل است که نمای خارجی آن تماماٌ کاشیکاری شده است. در وسط بقعه، صندوقی منبت و نفیس به تاریخ 923 ه.ق و کار استاد یعقوب فمی قرار داده اند. از کتیبه های تاریخی این صندوق، یکی « العبد المحتاج یعقوب بن محمود بن علی بن پیرمحمد بن الحاج یوسف فمی فی تاریخ شهر ذی الحجه سنته ثلاث و عشرین و تسعمات هجریه نبویه » است که کلمه فمی با شکسته شدن سرفای آن به صورت فمی درآمده است- و دیگری « جدد الصندوق جناب صاحب اجل اکرم نتیجه اکابر خواجه جلادین شاخص » است که جمله آخر به واسطه ریختگی بعضی حروف، جلادین یا جلایرین خوانده می شود و از عبارت "جدد" چنین برمی آید که روی مرقد، صندوقی دیگر بوده است که در سال 923 ه.ق تجدید شده است. این بقعه دارای دری باستانی به تاریخ 800 ه.ق است.
امامزاده حسین
« این امامزاده در روستای نظام آباد در 40 کیلومتری شمال شهر اراک واقع شده و از بناهای دوره صفویه محسوب می گردد که گنبد اصلی آن به صورت هشت ضلعی منظم بنا گردیده است . »
امامزاده احمد کوهین
این امامزاده در روستای کوهین در نزدیکی قریه فم تفرش در سینه کوه واقع است و صحنی وسیع دارد. گویند صاحب مدفن، از فرزندان امام هفتم (ع) است، ولی بین پسران آن امام فقط یک نفر احمد وجود داشته که آن هم به نام شاه چراغ در شیراز مدفون است. ظاهراٌ مدفون این بقعه باید ابوعبدالله احمدبن موسی الابرش بن محمدبن موسی ابی السبحه بن ابراهیم المرتضی باشد که سیدی صالح و با تقوا و نیکوکار بود. بنای امامزاده، مشتمل بر قبه و چند ایوان و حجره و غرفه و صندوق منبت کاری و صحن است. بقعه از داخل و خارج، هشت ضلعی مختلف الاضلاع به دهانه 8 و ارتفاع 9 متر است که در عهد شاه طهماسب صفوی، تعمیر و تجدید شده است.
این بقعه از چهار جهت اصلی به خارج راه دارد و جلوی هر دری، ایوانی واقع شده است که سراپا سفیدکاری و فاقد تزئینات کاشی و گچبری است. پوشش این ایوانها رسمی بندی است. و تنها ایوان شمالی، مختصر تزئینی دارد. در منتهی الیه قسمت هشت ضلعی، بر فراز هر درگاه، دریچه هواکش و نورگیری است که جلوی آنها را با مشبک بدیعی از گچبری پوشانده اند.
بر فراز این قسمت، گنبدی کلاه خودی به سبک قرن نهم و با عنقی به ارتفاع 5 متر از آجر تراش و تارکی آجرکاری شده به ارتفاع 9 متر قرار دارد. ایوان شمالی بقعه به دهانه 6 و عرض 4 متر، مرکب از دو چشمه با دو ستون آجری مضلع و دو نیم ستون از بناهای سال 1300 ه.ش است که در سال 1336 ه.ش نیز مرمت و تعمیر شده است.
در طرفین تالار، دو حجره یا دو ایوان و بالای آنها دو غرفه و جنبین آنها دو راه پله قرار دارد. در میانه بقعه ضریحی مشبک قرار دارد و در زیر آن، صندوقی منبت است.
این صندوق، نفیس و آراسته به کتیبه های متعدد افقی و عمودی به خط ثلث مرغوبی است که در کمال مهارت منبت شده است و تنکه های آن قابسازی و خوانچه بندی است. نویسندگان خطوط، سه نفرند و سازنده و منبت کار آن هم سه استاد بوده اند که هر یک، قسمتی را نوشته و هر کدام، ضلعی را ساخته و پرداخته اند.
بانی و واقف این صندوق، سید خالد حسینی و تاریخ ساخت و پرداخت آن 957 ه.ق است.
مسجد جامع شش ناو تفرش
یکی از مهمترین آثار معماری دوران سلجوقیان در ایران و همچنین یکی از قدیمی ترین مساجدکشور در شهر تفرش استان مرکزی قرار دارد.
این مسجد که در محله فم تفرش واقع شده به مسجد جامع شش ناو معروف است.
نام شش ناو از شش ناودانی گرفته شده که آب قنات شش ناو را که از داخل این ناودانها عبور می کرده به شش قسمت مساوی تقسیم نموده و به محله های مختلف تفرش جاری می شده است.
قدمت قنات به قرن سوم هجری قمری یعنی زمان امام حسن عسگری(ع) می رسد.مجموعه مسجد از یک مناره آجری بسیار قدیمی به ارتفاع حدود 20 متر و قطر 3 متر گنبد بزرگی به ارتفاع حدود 15 متر و قطر 16 متر، دو شبستان، ایوان، صحن، قنات، چند حجره و حسینیه تشکیل شده است.
کاشیکاری و مقرنس کاری های سقف و دیواره ایوان مسجد یکی از شاهکارهای مهم معماری سلجوقی در استان مرکزی می باشد.
برای ورود به صحن مسجد بایستی از داخل تکیه بزرگی گذشت که حدود 300 متر مربع مساحت دارد. این تکیه در دو طبقه با سقف و ستون های چوبی احداث شده است. طبقه همکف برای استفاده آقایان و طبقه دوم که دور تا دور تکیه را در بر گرفته ، برای بانوان در مراسم عزاداری مورد استفاده قرار می گیرد.
شش ناو، مرحوم محمد محدث از صحابه امام حسن عسگری در قرن ششم هجری دفن شده است. همچنین قدمت مناره را قدیمی تر از بنای مسجد مسجد دانسته و آن را متعلق به قرن پنجم اوایل صر سلجوقیان می دانند. در انتهای فوقانی مناره به خط کوفی کلمه لااله الاالله با آجر نوشته شده است.
در سال 1277 هجری قمری ایوانی آجری با مقرنسهای گچی در جنب شبستان احداث شده که بانی آن محمد ابراهیم بن عباس می باشد. درهای ورودی به داخل شبستان در این ایوان تعبیه شده است. این مسجد در تاریخ 19/5/1379 به شماره 2771 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
تکیه شش ناو تفرش
در مجموعه مسجد شش ناو تفرش و دیوار به دیوار این مسجد، تکیه شش ناو ساخته شده است. این تکیه حدود 300 متر مربع مساحت داشته و قدمت آن به اواخر دوره قاجاریه می رسد.
تکیه از دو طبقه ساخته شده است، طبقه همکف که دارای سکوی تعزیه می باشد برای مردان و طبقه اول که دور تا دور تکیه را در برگرفته محل استقرار خانم ها می باشد. سقف تکیه با چوب و شیروانی پوشیده شده و تعداد زیادی تیرهای چوبی سقف را برپا نگهداشته است.
نخل محله شش ناو ، علم هاو کتل ها در این تکیه نگهداری می شود.
تکیه دارای سه در ورودی و خروجی به سه گذرگاه عومی شهر می باشد.
بقعه ابوالعلی
در مرکز شهر تفرش و جنب پارک تفریحی این شهر بنای زیبای آجری قرار دارد که متعلق به ابوالعلی می باشد. مهدی بن محمد ملقب به ابوالعلی از نوادگان امام جعفر صادق(ع) است که بر طبق اسناد موجود با 10 واسطه به آن حضرت می رسد. این بنا در شهر تفرش به بقعه ابوالعلی معروف است. ساختمان بنا در دو طبقه و به صورت شش ضلعه ساخته شده که در هر ضلع آن یک ایوان تعبیه شده است.
ارتفاع گنبد از سطح زمین بیش از 15 متر می باشد. گنبد آجری از دو بخش ساق و قوس گنبد تشکیل شده است که باظرافت بسیار زیبایی ساخته شده است.
باستان شناسان اصل بنای ساختمان را متعلق به قرن هشتم و دوره ایلخانان و ایوانها و رواق های اطراف را متعلق به دوره صفویه می دانند.
در کنار بنا درخت چنار بسیار تنومندی وجود دارد که احتمالاً قدمت آن بیش از قدمت ساختمان می باشد. بقعه امامزاده به تاریخ 4/11/1355 به شماره 1344 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
امامزاده محمد افسطی
بنایی چهار ضلعی متساوی الاضلاع به دهانه شش و ارتفاع نه متر است که در هر ضلع شاه نشینی به دهانه سه متر و عرض های مختلف از یک تا دو متر ساخته شده و از هر کدام دری به خارج گشوده می شود و جلوی هر یک از درها ایوانی بنیان گردیده است و در کمرگاه هر شاه نشین پوششی تخت افزوده و آن را به صفحه های تحتانی و فوقانی تقسیم کرده است ازاره بقعه مسدس با زمینه لاجوردی است که در زمینه آنها در چهار جهت، قابی از کاشی کاری معرق با الوان مختلف قرار داده اند بدنه بقعه بالای ازاره - اعم از جرز و اسپر و بغله های صفحه ها - آراسته به نقاشی های جالب توجه و رنگ آمیزی شده است. در کمرگاه بقعه، کتیبه ای کمربندی از کاشی های خشتی مربع زمینه سفید به خط ثلث برجسته طلایی رنگ است که روی آن سوره جمعه و در پایان، تاریخ 1056 ه.ق غالب ریزی شده است
در چهار زاویه بقعه، روی کتیبه مزبور، نیم طاقی بالا - آورده اند که صورت ساختمان را از چهار ضلعی به هشت ضلعی متساوی تبدیل ساخته است و در این قسمت، هشت نما ساخته شده که بغله که و اسپر و جرزهای فاصل میانه آنها آراسته به گچبری توام با رنگ آمیزی است روی این قسمت، طرح بنا به شانزده ضلعی تبدیل و شانزده طاقچه مزین به گچبری ونقاشی در آن کار شده است.
بالای این قسمت نیز شکل ساختمان به فلکه ای تبدیل و با طاق پوشش عرقچینی بنا با نقشه رسمی بندی بر آن بالا امده است. تمام بدنه این پوشش، آراسته به گچبری و نقاشی رنگین است و در آن، چهار نورگیر یا هواکش با پوشش مشبک تعبیه کرده اند. گنبد بیرونی بنا از نوع شلجمی به ارتفاع تقریبی دوازده و قطر ده متر و گردنی استوانه ای که با کاشیکاری معرق و معقلی تزیین گردیده است.
در قسمت بالای گردنی، کتیبه ای گلوبندی از کاشی معرق به خط ثلث سفید در زمینه لاجوردی قرار دارد که روی آن سوره جمعه خوانده می شود همچنان که - اشاره شد، این بنا چهار ایوان دارد که به جز ایوان شمالی بقیه دارای جدار سفیدکاری با سقفی رومی پوش اند.
ایوان شمالی که مقابل در ورودی به صحن واقع است، آراسته به گچبری توام با نقاشی و رنگ آمیزی است و دارای کتیبه ای کمربندی از گچبری است که دنباله آن به طور عمودی، دو قوس طاقبند جلوی ایوان را زینت بخشیده است و روی آن به خط نستلیق ابیاتی گچبری شده است. ایوان سردر ورودی به صحن واقع در کنار خیابان نیز باستانی و زیباست این ایوان با دو سکوی سنگی و سطح سنگفرش به دهانه 5، عرض 4 و ارتفاع 9 متر است که بغله ها و اسپر آن از روی سکوها به ارتفاع دو متر آراسته به کاشیهای مسدس قالب کوچک فیروزه ای از عصر صفوی است. در کمربند این ایوان، کتیبه ای از کاشیهای خشتی به خط ثلث سفید در زمینه لاجوردی است که روی آن احادیثی نوشته اند. کتیبه دیگری نیز به خط نستعلیق سفید از کاشی خشتی در این ایوان وجود دارد که بر آن سه بیت شعر نوشته اند.
متن این شعر حاکی از این است که ایوان سردر، در سال 1050 ه.ق توسط خواجه مومن و در زمان شاه عباس صفوی ساخته شده است بنای خود امامزاده نیز توسط خواجه مومن ساخته شده است.
نسب نامه مدفون در بنا چنین است:" ابومحمدحسن بن ابی عبدالله حسین بن علی بن عمربن حسن الافطس ابن علی الاجعفر ابن امام زین العبادبن علی بن الحسین (ع)."
امامزاده قاسم
این بنا در مظهر قنات دهکده کهک تفرش و در چند کیلومتری ترخوران واقع و مدفن شاهزاده قاسم بن حمزه بن امام موسی الکاظم (ع) است. ساختمان مذبور، مشتمل بر یک بقعه و گنبد با چهار ایوان و چهار حجره غرفه دار است. بقعه به صورت مربع متساوی الاضلاعی به دهانه 6 و ارتفاع 9 متر با جدار سفیدکاری آسمانی رنگ است. که در هر ضلعی، شاه نشینی به دهانه 3 و عرض یک متر قرار دارد و از هر یک، دری به خارج گشوده می شود و جلوی هر دری هم ایوانی به دهانه و عرض 4 و ارتفاع 7 متر با جدار سفیدکاری و پوشش مقرنس گچی است.
ایوان های شمالی و جنوبی را از کمر پوشانده و به صورت حجره تحتانی با غرفه فوقانی درآورده اند و درهای آنها را هم به داخل بقعه مسدود ساخته اند. چهار گوشه فوقانی بنا را با ساختن گوشوارهایی به هشت ضلعی و سپس 16 ضلعی تبدیل کرده و پاطاق گنبد رسمی بندی را بالا آورده اند. برفراز بنا، گنبدی شلجمی شکل است که نمای خارجی آن تماماٌ کاشیکاری شده است. در وسط بقعه، صندوقی منبت و نفیس به تاریخ 923 ه.ق و کار استاد یعقوب فمی قرار داده اند. از کتیبه های تاریخی این صندوق، یکی « العبد المحتاج یعقوب بن محمود بن علی بن پیرمحمد بن الحاج یوسف فمی فی تاریخ شهر ذی الحجه سنته ثلاث و عشرین و تسعمات هجریه نبویه » است که کلمه فمی با شکسته شدن سرفای آن به صورت فمی درآمده است- و دیگری « جدد الصندوق جناب صاحب اجل اکرم نتیجه اکابر خواجه جلادین شاخص » است که جمله آخر به واسطه ریختگی بعضی حروف، جلادین یا جلایرین خوانده می شود و از عبارت "جدد" چنین برمی آید که روی مرقد، صندوقی دیگر بوده است که در سال 923 ه.ق تجدید شده است. این بقعه دارای دری باستانی به تاریخ 800 ه.ق است.
امامزاده حسین
« این امامزاده در روستای نظام آباد در 40 کیلومتری شمال شهر اراک واقع شده و از بناهای دوره صفویه محسوب می گردد که گنبد اصلی آن به صورت هشت ضلعی منظم بنا گردیده است . »
امامزاده احمد کوهین
این امامزاده در روستای کوهین در نزدیکی قریه فم تفرش در سینه کوه واقع است و صحنی وسیع دارد. گویند صاحب مدفن، از فرزندان امام هفتم (ع) است، ولی بین پسران آن امام فقط یک نفر احمد وجود داشته که آن هم به نام شاه چراغ در شیراز مدفون است. ظاهراٌ مدفون این بقعه باید ابوعبدالله احمدبن موسی الابرش بن محمدبن موسی ابی السبحه بن ابراهیم المرتضی باشد که سیدی صالح و با تقوا و نیکوکار بود. بنای امامزاده، مشتمل بر قبه و چند ایوان و حجره و غرفه و صندوق منبت کاری و صحن است. بقعه از داخل و خارج، هشت ضلعی مختلف الاضلاع به دهانه 8 و ارتفاع 9 متر است که در عهد شاه طهماسب صفوی، تعمیر و تجدید شده است.
این بقعه از چهار جهت اصلی به خارج راه دارد و جلوی هر دری، ایوانی واقع شده است که سراپا سفیدکاری و فاقد تزئینات کاشی و گچبری است. پوشش این ایوانها رسمی بندی است. و تنها ایوان شمالی، مختصر تزئینی دارد. در منتهی الیه قسمت هشت ضلعی، بر فراز هر درگاه، دریچه هواکش و نورگیری است که جلوی آنها را با مشبک بدیعی از گچبری پوشانده اند.
بر فراز این قسمت، گنبدی کلاه خودی به سبک قرن نهم و با عنقی به ارتفاع 5 متر از آجر تراش و تارکی آجرکاری شده به ارتفاع 9 متر قرار دارد. ایوان شمالی بقعه به دهانه 6 و عرض 4 متر، مرکب از دو چشمه با دو ستون آجری مضلع و دو نیم ستون از بناهای سال 1300 ه.ش است که در سال 1336 ه.ش نیز مرمت و تعمیر شده است.
در طرفین تالار، دو حجره یا دو ایوان و بالای آنها دو غرفه و جنبین آنها دو راه پله قرار دارد. در میانه بقعه ضریحی مشبک قرار دارد و در زیر آن، صندوقی منبت است.
این صندوق، نفیس و آراسته به کتیبه های متعدد افقی و عمودی به خط ثلث مرغوبی است که در کمال مهارت منبت شده است و تنکه های آن قابسازی و خوانچه بندی است. نویسندگان خطوط، سه نفرند و سازنده و منبت کار آن هم سه استاد بوده اند که هر یک، قسمتی را نوشته و هر کدام، ضلعی را ساخته و پرداخته اند.
بانی و واقف این صندوق، سید خالد حسینی و تاریخ ساخت و پرداخت آن 957 ه.ق است.
